Wyszukiwanie stron internetowych o tematyce pornograficznej przez uczniów - analiza i opis przypadku problemu wychowawczego w bibliotece szkolnej

Identyfikacja problemu

Uczniowie korzystający z Internetu w bibliotece szkolnej łamią regulamin korzystania ze stanowisk komputerowych, w którym znajduje się punkt mówiący o tym, że uczniowie mogą wykorzystywać Internet tylko w celach edukacyjnych. Zdarzają się użytkownicy, którzy wyszukują strony internetowe zawierające treści o tematyce pornograficznej.

Uczniowie, których to zjawisko dotyczy, to głównie chłopcy, uczniowie klas II -  IV. Tak więc są to uczniowie w wieku dorastania, w wieku 16-18lat .

Geneza i dynamika zjawiska

Dostęp do Internetu w bibliotece szkolnej to niewątpliwie atrakcja dla uczniów i szybki dostęp do wielu informacji w nim zawartych. Jest to również nowa rola i dodatkowe obowiązki dla nauczyciela-bibliotekarza, "gospodarza" takiej biblioteki. Młodzież wykorzystując swoje umiejętności obsługi komputera, stara się "maskować" przeszukiwane treści w Internecie. Ponieważ w czytelni znajduje się 8 stanowisk komputerowych nauczyciel bibliotekarz nie jest w stanie kontrolować całego czasu pracy przy komputerze każdego ucznia, zwłaszcza w godzinach rannych i popołudniowych , kiedy pracuje w składzie jednoosobowym. "Wychwytywane" osoby, a także przeglądanie folderu "Historia" w przeglądarce internetowej, w którym znajdują się adresy stron przeglądanych w przeciągu ostatnich 2 tygodni świadczą o zaistniałym problemie.

Niektórzy uczniowie wykorzystują każdą nadarzającą się sytuację, kiedy nauczyciel-bibliotekarz zajmuje się codziennymi obowiązkami. Są to w większości uczniowie sporadycznie korzystający z biblioteki, gdyż w większości przypadków konieczne jest wylegitymowanie ucznia, aby potwierdzić jego przynależność do społeczności szkolnej, można więc sądzić, ze wykorzystują swą anonimowość. Uczniowie często korzystający ze zbiorów biblioteki i z Internetu w bibliotece szkolnej, rozpoznawani bez problemów przez nauczyciela-bibliotekarza, nie korzystają ze stron o w/w tematyce, przestrzegają regulaminu korzystania ze stanowisk komputerowych w bibliotece.

Program Internet Explorer umożliwia kilka sposobów wprowadzania adresów URL. Jednym z popularniejszych jest wybranie adresu z listy ostatnio odwiedzanych witryn - dostępnej na pasku adresu. Jest to wygodny i często używany sposób wybierania adresów internetowych. Jest  to również przyczyną przypadkowego trafiania na określone adresy, które były wykorzystywane przez poprzednich użytkowników danego komputera.

Niektóre witryny internetowe o treściach pornograficznych są tak skonstruowane, iż bez wiedzy użytkownika instalują na dysku twardym komputera programy łączące z wieloma innymi stronami tego typu. Niedoświadczony użytkownik komputera nie jest w stanie samodzielnie usunąć ich ze swojego komputera (np. programy te dokonują zmian w Rejestrze komputera).

Znaczenie problemu

Problem ten poruszany jest dość często w literaturze fachowej dotyczącej korzystania z Internetu przez dzieci i młodzież. Musimy pamiętać, że oprócz wartościowych informacji, Internet zawiera wiele treści szkodliwych dla młodego człowieka. Dostępne są w nim strony pornograficzne, pedofilskie, o narkomanii, sektach i inne, których przeglądanie przez osoby nieletnie lub nieprzygotowane psychicznie może odnieść fatalne skutki dla ich póÄ˝niejszego dorosłego życia.  Wpływ Internetu na psychikę ludzi (zwłaszcza młodych) jest bardzo zróżnicowany i zdeterminowany przez wiele czynników, które jeszcze nie są do końca znane.

Musimy zdać sobie sprawę, że młodzież starsza jest mniej podatna na działanie czynników wychowawczych, ma prawie zawsze z reguły własne zdanie w sprawach dotyczących płci i życia płciowego, a ponadto jest już w jakiś sposób czynnie zaangażowana w życiu erotycznym. Należy zwrócić również uwagę na to, iż zdarzają się przypadki uczniów, którzy odnoszą się wulgarnie lub wręcz wyzywająco do wszystkiego, co szkoła mówi na temat płci.

Młodzież w wieku dorastania potrzebuje przede wszystkim oddziaływania korekcyjnego, które umiejętnie skieruje rozbudzoną już erotykę na właściwe tory.  Pornografia dostępna przez Internet może ten proces bardzo poważnie zaburzyć. " Pornografia, szczególnie u młodych ludzi, może wywoływać szkody polegające na tym, że życiu seksualnemu przyznają oni zbyt wielką rolę, że uznają je za sprawę nadrzędna w stosunku do innych, że przejaskrawione pożądanie erotyczne stępi ich wrażliwość na inne uczucia."^[1] Należałoby się zastanowić nad samym pojęciem pornografii. Aleksander Radwański w swoim artykule zamieszczonym w EBIB podejmuje tę tematykę, pisząc: "Pomimo wytężonego wysiłku prawników i seksuologów nie dopracowano się jednolitej definicji, która mogłaby rozstrzygać co jest już pornografią, a co tylko śmiałą erotyką. Zwykle przyjmuje się definicję operacyjną, która za pornografię uznaje obraz, tekst lub wypowiedÄ˝ wywołującą podniecenie seksualne. Słabości takiej definicji są aż nadto oczywiste".^[2]

Internet jako nowe medium XXI wieku pomimo 30-letniej historii nie jest jeszcze do końca poznane. O zagrożeniach jakie ze sobą niesie mówi się coraz więcej. Ogrom wysiłku wychowawczego , jaki przypada w udziale szkole, nieustannie się zwiększa i problemy wychowawcze związane z wykorzystywaniem internetu jako Ä˝ródła informacji do nich dołączyły. Nowoczesna szkoła przejęła od rodziny dużą część obowiązków, które mają wpływ na kształtowanie się charakteru człowieka. Problem pornografii w Internecie to kolejny "obowiązek" szkoły, gdyż większość uczniów nie posiada dostępu do internetu w domu i w większości przypadków szkoła jest często jedynym miejscem gdzie uczeń może korzystać z zasobów internetu.

Prognoza

"Chęć zdobywania informacji i poznawania zagadnień związanych z życiem seksualnym człowieka, tak przecież normalna u młodzieży, a pogłębiona, często występującym, brakiem rzetelnego i prawidłowego uświadomienia, jest przyczyną gonitwy za erotycznymi sensacjami. W tych okolicznościach łatwo młodemu chłopakowi zetknąć się z pornografią"^[3]

Należałoby się zastanowić, czy chcemy chronić młodzież przed takimi wpływami, czy też raczej przygotować je na zetknięcie się nimi.

Jest w tej chwili szereg rozwiązań software'owych (np. NetNanny), które potrafią blokować dostęp do pornografii na poziomie pojedynczego komputera (mechanizm filtrowania jest też wbudowany w Internet Explorer) lub całej sieci lokalnej (zapewnia to np. Border Manager). Dokonuje się to przez informowanie o niebezpiecznych rewirach, zamykanie dostępu do nich albo zatrzymywanie stron zawierających np. wulgarne słowa, bądÄ˝ inne.

Internet Explorer ma wbudowane opcje Klasyfikator treści i Zabezpieczenia (Narzędzia/Opcje internetowe), które mogą ograniczać dostęp, stosując system oceny zawartości. Internet Explorer, korzysta z PICS (Platrofm for Internet Content Selection, czyli platformy wyboru treści internetowych). Zakazem można objąć język, nagość, przemoc, wybierając jedną z tych dziedzin w Opcjach internetowych z menu Zawartość. Jednak skuteczność takiego działania jest doraÄ˝na, poza tym stosując te ograniczenia blokujemy dostęp do większości stron, nawet tych wartościowych.

Należy rozpatrzyć również fakt, że bariera dostępu do jakiejkolwiek strony może tylko zwiększyć jej atrakcyjność, na zasadzie "zakazanego owocu".

Stosowanie całkowitego zakazu w szkole nie gwarantuje rozwiązania problemu nie gwarantuje nam sukcesu, gdyż część młodzieży ma niekontrolowany dostęp do Internetu w domu i kawiarenkach internetowych. Dlatego też należałoby zastanowić się nad podjęciem działań mających na celu uświadomienie młodzieży o zagrożeniach, o których na razie nie zdają sobie sprawy i tu działania winny być podjęte zarówno przez różnych nauczycieli jak i wychowawców, pedagogów szkolnych, itp.

Tak więc aby rozwiązać zaistniały problem należy zastosować zarówno oddziaływania wychowawcze zmierzające do uświadomienia młodzieży o negatywnym wpływie pornografii na psychikę młodego człowieka i wypaczenie poglądu na sprawy życia seksualnego jak również zabezpieczenia poprzez zastosowanie odpowiedniego oprogramowania komputerów.

Zabezpieczenia te możemy wprowadzić w szkolnej sieci i w ten sposób ograniczyć czy też uniemożliwić dostęp do "zakazanych" treści. Jednak, podkreślam raz jeszcze nie mamy możliwości kontrolowania korzystania z Internetu przez młodzież w kawiarenkach internetowych czy w domu.

Koniecznym w tej sytuacji staje się również fakt nawiązania współpracy z rodzicami, którzy często sami nie korzystają z Internetu. W wielu przypadkach nie korzystają z komputera i nie umieją się nim posługiwać. Często też nie są w pełni świadomi zagrożeń jakie za sobą niesie Internet i są zadowoleni, że ich dziecko wykorzystuje Internet do nauki i wiele czasu spędza przed komputerem. Dlatego też działaniami zmierzającymi do rozwiązania zaistniałego problemu należałoby objąć również rodziców.

Prognoza: przewidywania co do skuteczności oddziaływań,

• prognoza negatywna: wzrost tendencji negatywnych (wzrost liczby przeglądanych stron o wskazanej tematyce, a więc: wypaczenie poglądów na sprawy erotyki i życia seksualnego; wzrost negatywnych zachowań młodzieży - wyzywających, wulgarnych, agresywnych...  ),
• prognoza pozytywna:  świadome, "mądre" korzystanie z Internetu i równocześnie utrudniony dostęp do stron zawierających treści szkodliwe dla młodego użytkownika sieci.

Propozycje rozwiązania

Cele: ograniczenie dostępu do stron zawierających treści pornograficzne i inne treści szkodliwe, wskazanie wartościowych miejsc w sieci.

Zadania:

• Zadania naprawcze: wspólne działania z zarządcą serwera dotyczące wykorzystywanego oprogramowania, dokładna identyfikacja użytkowników Internetu w bibliotece szkolnej mająca na celu wykluczenie anonimowości, kontrolowanie przebiegu sesji połączenia internetowego poprzez obserwacje
• Zadania profilaktyczne:  rozmowy indywidualne, cykl spotkań z młodzieżą i ich rodzicami mające na celu uświadomienie zaistniałego problemu.

Plan oddziaływań:

• Wprowadzenie ograniczeń treściowych w dostępie do stron internetowych (oprogramowanie),
• Systematyczne kontrolowanie przebiegu sesji poprzez przegląd folderu Historia i zeszytów wpisów osób korzystających z komputerów w bibliotece szkolnej w celu ustalenia osób łamiących regulamin korzystania z Internetu w bibliotece szkolnej.
• Indywidualne rozmowy z uczniami łamiącymi regulamin korzystania z Internetu, a w razie konieczności kontakt z rodzicami tych uczniów.
• Współpraca z wychowawcami klas.
• Przeprowadzenie cyklu lekcji na temat zagrożeń płynących z Internetu w ramach edukacji czytelniczej i medialnej a także lekcji wychowawczych, ze szczególnym uwzględnieniem klas w których ten problem został zidentyfikowany, szukanie odpowiedzi na pytanie: sztuka czy seks ?
• Przeprowadzenie specjalnej Rady Pedagogicznej poświęconej tematyce treści szkodliwych w Internecie, aby uczulić na to zjawisko wszystkich nauczycieli,
• Zapoznanie rodziców z w/w problematyką na klasowych zebraniach rodziców.