|
Cele:
Po lekcji uczeń:
zapamięta:
- budowę książki antycznej,
- informacje o starożytnych bibliotekach,
- zasady wydawania i rozpowszechniania książek w starożytnej Grecji i Rzymie;
zrozumie:
- znaczenie pojęć zwój papirusowy, kodeks,
- zasady organizacji bibliotek starożytnych,
będzie umiał:
- opisać biblioteki starożytne,
- ustalić podstawowe cechy kultury antycznej aktualne do dziś,
- wyszukiwać na stronach internetowych informacje o książce antycznej;
Metoda i forma realizacji:
Pogadanka, pokaz oraz samodzielne działania praktyczne uczniów przy komputerach.
pomoce dydaktyczne: komputery z dostępem do Internetu.
TOK LEKCJI:
- Podanie tematu i celu lekcji.
- Krótkie wprowadzenie dotyczące informacji o budowie książki antycznej.
- Podanie adresu internetowego:
www.wsp.krakow.pl/whk/index_whk.html
Uczniowie otwierają stronę główną i wyszukują wiadomości o papirusie. Oglądają ilustracje i zapoznają
się z budową zwoju.
Papirusowe żniwa
Zwój papirusu
Następnie uczniowie odczytują wiadomości o drugiej formie książki antycznej, jaką był kodeks. Zapoznają
się z historią jego powstania i dzięki animacji komputerowej mogą obejrzeć kolejne etapy produkcji kodeksu.
Kodeks
- Pogadanka na temat bibliotek antycznych.
Przedstawiamy uczniom historię powstania Biblioteki Aleksandryjskiej i Biblioteki Pergamońskiej. Mówiąc o
Bibliotece Aleksandryjskiej wspominamy, że została założona przez władcę Egiptu Ptolemeusza I Sotera. W połączeniu
z obserwatorium astronomicznym, ogrodem botanicznym i zoologicznym tworzyła duży ośrodek naukowy,
nazwany Museion. W III wieku p.n.e. kierownik biblioteki, poeta i filolog, Kallimach z Kyreny, ułożył katalog
rzeczowy księgozbioru: Pinakes. Wszystkie księgi znajdujące się w bibliotece podzielił na dziesięć działów:
I Epos i poezja
II Dramat
III Prawo
IV Filozofia
V Historia |
VI Retoryka
VII Medycyna
VIII Nauki matematyczne
IX Nauki przyrodnicze
X Różne dziedziny |
Z Biblioteką Aleksandryjską konkurowała Biblioteka Pergamońska, rozbudowana przez króla Eumenesa II w II
wieku p.n.e. Liczyła 200 tysięcy zwojów i znajdowała się przy świątyni Ateny Polias.
Uczniowie otwierają strony przedstawiające bibliotekę w różnych ujęciach:
- widok biblioteki z lotu ptaka,
- północny portyk biblioteki,
- fragment planu Pergamonu
Fragment planu Pergamonu
W roku 1878 rozpoczęto wykopaliska na górze zamkowej, po tym jak siedem lat wcześniej niemiecki inżynier
Carl Humann odkrył tam odłamki marmurowych posągów budując droge do miejscowości Dikili. Wśród
znalezionych zabytków znajdowały się duże fragmenty marmurowego Wielkiego Ołtarza Zeusa z
ok. 180-160 p.n.e., który uważany jest za jeden z Siedmiu Cudów Świata i zrekonstruowany w Pergamon
Museum w Berlinie. Dawny Pergamon znajduje się obecnie na terenie Turcji i nosi nazwę Bergama.
W Rzymie pierwszą bibliotekę założył Emiliusz Paulus. Zbiory przywiózł z Macedonii w 168 roku p.n.e.
po klęsce króla Perseusza pod Pydną. W I wieku p.n.e. w Rzymie istniały biblioteki prywatne, np.: Sulli,
Cycerona oraz biblioteki publiczne. Najsłynniejszą była biblioteka Ulpia ufundowana przez cesarza Trajana na
przełomie I i II wieku n.e. Wraz z uczniami oglądamy na stronach internetowych plan biblioteki Ulpia
oraz prywatną bibliotekę rzymską.
Bibliotekę projektował nadworny architekt Trajana Apollodoros z Damaszku. Składała się ona z dwóch
identycznych gmachów [1] przedzielonych dziedzińcem [2], na którym znajdowała się kolumna Trajana.
Dziedziniec ozdobiony był także posągiem. Owe gmachy były magazynami mieszczącymi sporą liczbę zbiorów.
Rzymska biblioteka prywatna
Wspominamy też o handlu książką i ruchu wydawniczym. Wielu wykształconych ludzi poszukiwało książek. Fakt
ten znacznie przyczynił się do rozwoju handlu książką. Rzymianie, podobnie jak grecy uważali zawód pisarza za
zajęcie niegodne człowieka stanu wolnego, toteż przepisywaniem książek zajmowali się niewolnicy. Pracowali w
domach prywatnych lub specjalnie zorganizowanych skryptoriach. Nakłady wynosiły zazwyczaj kilkadziesiąt
egzemplarzy. Pierwsze wydawnictwo w Rzymie założył Tytus Pomponiusz Attyk(109-32rok p.n.e.). Był wydawcą między
innymi dzieł Cycerona.
- Na koniec lekcji ustalamy wspólnie z uczniami podstawowe elementy kultury książki antycznej aktualne do dziś:
- alfabetem łacińskim posługuje się większa część narodów europejskich,
- kodeks jest nadal główną formą książki,
- w czasach antycznych wprowadzono handel książką,
- opracowano zasady organizacji bibliotek,
- tworzono katalogi.
- Prosimy też jednego z uczniów o odczytanie i zapisanie kilku sentencji o książce:
Książka to najlepszy przyjaciel człowieka, a biblioteka to świątynia jego myśli.
(Cyceron) |
Bez karty papirusowej trudno wyobrazić sobie ludzką cywilizację, a tym bardziej historię.
(Pliniusz Starszy) |
Od pojętności czytelnika zależy los książek.
(Terentianus Maurus) |
|
|