Maria Morzyńska
Nauczyciel bibliotekarz
Powiatowa Bursa dla Młodzieży Szkolnej
w Chojnicach

Miejsce biblioteki

Na jednej ze ścian mojej biblioteki widnieją słowa Jana Wiktora .." Biblioteka to przybytek na ścieżaj otwarty, zapraszający każdego w progi. Wejdź gościu i stań się przyjacielem." Motto to towarzyszy mi w codziennej pracy. Czy mi się to udaje?

Biblioteka to tworzące się centrum informacji w naszej placówce. Cechą charakterystyczną jej działania jest stałe poszukiwanie miejsca w proponowanym procesie wychowawczym. Funkcjonuje ona w placówce opiekuńczo-wychowawczej dla młodzieży w różnym wieku, uczęszczających do różnych szkół. Z konieczności więc, musi dostosować swój zakres działania do potrzeb mieszkających w niej wychowanków, co roku innych i mających coraz to ciekawsze problemy. Ważne są też potrzeby pracowników różnych specjalności, stale się doskonalących i uczestniczących w rozwiązywaniu coraz trudniejszych problemów wychowawczych.

Trudności w opracowaniu modelu działania biblioteki w placówce typu bursa są spowodowane tym, że na naszym terenie brak podobnych placówek z biblioteką działającą w pełnym zakresie, z którymi można by wymieniać poglądy na nurtujące tematy. Przy opracowaniu modelu działania biblioteki korzystałam i korzystam z publikacji, programów dla bibliotek szkolnych różnych typów szkół, dostosowując je do naszych potrzeb.

Mimo skromnych zbiorów biblioteka ze swymi możliwościami oddziaływań biblioterapeutycznych wraz z działaniami terapeutycznymi nauczycieli wychowawców wypracowała ważne miejsce w procesie wychowawczym. A do jego prawidłowego realizowania dyrekcja placówki przywiązuje dużą wagę.

Baza

Biblioteka znajduje się w Powiatowej Bursie dla Młodzieży Szkolnej w Chojnicach (woj. pomorskie) w placówce opiekuńczo - wychowawczej. Mieszka w niej młodzież chojnickich szkół ponadgimnazjalnych różnego typu i kształcąca się w różnych dziedzinach ( np. ogrodnictwo, rolnictwo, krawiectwo, stolarstwo, praca socjalna, medycyna, elektronika, elektronika o specjalności wojskowej, mechanika, informatyka, itp.), 5 dni w tygodniu z przerwami wakacyjnymi. Z noclegów korzystają też studenci Politechniki Koszalińskiej bowiem jej filia znajduje się niedaleko naszej placówki. Funkcjonujemy wspólnie z II LO w obiekcie przedwojennego szpitala wojskowego, który po II wojnie światowej został przeznaczony na cele oświatowe. W sąsiadujących zabytkowych obiektach wojskowych znalazło siedzibę wiele instytucji oświatowych, np. Medyczne Studium Zawodowe, Centrum Kształcenia Ustawicznego, Collegium Pomerania gdzie odbywają się zajęcia studentów Politechniki, Prywatne Centrum Językowe, itp.

Naszych mieszkańców, a zarazem użytkowników mojej biblioteki cechuje duża rozpiętość wieku, przeważają chłopcy. Stałe miejsce zamieszkania wychowanków to miejscowości woj. pomorskiego i kujawsko-pomorskiego różnej wielkości, nieraz oddalone od większych ośrodków wiele kilometrów, położonych wśród pięknych pól i lasów Borów Tucholskich. Wychowankowie pochodzą z rodzin o różnym poziomie ekonomicznym, kulturalnym, o różnym zasobie wiadomości i z różnymi nawykami kulturalnymi, higienicznymi, dnia codziennego. Niewiele z nich posiada przyjazny dla nich dom, a czasami jeżeli on istnieje to też występują w nim różne problemy, które nieraz wymagają pilnych rozwiązań.

Biblioteka - funkcjonuje od chwili powołania placówki, jeszcze pod nazwą internat LO, który to został przekształcony w bursę szkolną.

Zbiory biblioteki - to początkowo lektury z języka polskiego, lektury dla nauczycieli, wydawnictwa encyklopedyczne, literatura młodzieżowa pochodząca m.in. z zasobów biblioteki zlikwidowanego chojnickiego Domu Dziecka . W chwili obecnej zbiory zostały wzbogacone o nowe wydawnictwa z zakresu szeroko rozumianej informatyki, metodyczne dla nauczycieli zwłaszcza z zakresu opieki i wychowania, reformy oświaty, literatury młodzieżowej a nawet o taką która znalazła się w niedawno ogłoszonym kanonie literatury młodzieżowej i dziecięcej. Wiele też wydawnictw pochodzi z likwidowanych bibliotek i z wymiany z Powiatową Biblioteką Pedagogiczną w Chojnicach. Udało się to zorganizować dzięki wydatnemu zaangażowaniu naszego dyrektora i życzliwości sponsorów.

Biblioteka w roku ubiegłym wzbogaciła się o komputer i program Mol 2000+ .W chwili obecnej jesteśmy w trakcie opracowywania zbiorów dawnych i nabytków, a także przechodzenia z udostępniania tradycyjnego na skomputeryzowany.

Kadra placówki to mianowani nauczyciele wychowawcy, pracownicy administracji i obsługi, specjaliści - w chwili obecnej modelarz, specjalista od tenisa stołowego; muzyk, plastyk, nauczyciele z wyższym wykształceniem pedagogicznym i specjalnością opiekuńczo-wychowawczą, resocjalizacją, stażysta, kilku w trakcie stażu na nauczyciela dyplomowanego, nauczyciel kształcący się w kierunku informatyki i profilaktyki, biegły sądowy z zakresu pedagogiki.

Kadra biblioteki - nauczyciel bibliotekarz j (od 1999 cały etat, poprzedni ½ lub wcale ale biblioteka istniała i zajmował się nią wychowawca z zakresem obowiązków nauczyciela bibliotekarza), posiadający uprawnienia do pracy w bibliotece szkolnej, z wykształcenia historyk, muzealnik, specjalista z zakresu pracy opiekuńczej wśród dzieci, autor wielu publikacji o różnej tematyce, zwłaszcza regionalnej, a także autor wielu wystaw muzealnych, posiadacz odznaczeń resortowych i państwowych), opiekun stażu młodych nauczycieli.

Program wychowawczy i jego realizacja

Udział biblioteki w opracowaniu programu wychowawczego

W placówce od lat opracowywano plany pracy wychowawczej z grupą wychowawczą, plany pracy biblioteki. Od chwili połączenia w 1999 r. bursy z internatem szkoły rolniczej został podjęty ogromy trud opracowania programu wychowawczego placówki na okres 3 lat zgodnie z zasadami określonymi przez przepisy. Opracowanie tego programu poprzedziły liczne dyskusje w grupach wychowawczych i w gronie pedagogicznym. Wychowankowie swe oczekiwania zaprezentowali w ankiecie "Czy w placówce może być inaczej ?" przeprowadzonej w maju 2001 r. Natomiast grono pedagogiczne swoje propozycje zawarło w ankietach i sprawozdaniach np. "Sprawozdanie za I semestr roku szkolnego 2000/2001"- luty 2001,"Koncepcja wizji i misji bursy"-2001-04-09, "Kondycja zawodowa nauczycieli" -maj 2001,"Samoocena nauczyciela "- czerwiec 2001,"Sprawozdanie za II semestr roku szkolnego 2000/2001"- czerwiec 2001. Ponadto wykorzystano wiedzę uzyskaną w wyniku przeprowadzenia szeregu rozmów indywidualnych i grupowych z młodzieżą, rodzicami oraz pracownikami pedagogicznymi, administracji i obsługi. "Program wychowawczy" został opracowany pod przewodnictwem dyrektora bursy Jana Bruskiego i przyjęty do realizacji na posiedzeniu Rady Pedagogicznej w dniu 2 października 2001r. W tych wszystkich działaniach brał czynny udział nauczyciel bibliotekarz czyli ja. Byłam na bieżąco z interesującą problematyką bowiem w owym czasie uzupełniałam swą wiedzę podczas zajęć na kursach doskonalących i kwalifikacyjnych w Gdańsku i Poznaniu. W wielu zadaniach przeznaczonych do realizacji zawarto sposoby i formy realizacji zaproponowane przez bibliotekę łącznie z wyszczególnieniem działu Edukacja informacyjna i medialna, który przybrał następujący kształt:

Zadania określone w "Programie wychowawczym " znalazły się w planie pracy biblioteki i planie wychowawczym biblioteki opracowywanym co roku.

Mimo trudności finansowych oświaty z którymi nasza placówka również się boryka jest i będzie realizowany, często dużym nakładem pracy naszych pracowników.

Udział biblioteki w realizacji programu wychowawczego

Biblioteka nasza zawsze brała czynny udział w realizacji programu wychowawczego. Tak jest i teraz.

Oto niektóre przykłady:

Warsztaty "Żyjmy zdrowo i bezpiecznie"

Warsztaty "Żyjmy zdrowo i bezpiecznie" organizowane były w br. roku po raz trzeci. W związku z opracowaniem i wdrożeniem do realizacji programu profilaktycznego w tym roku przeniesiono je do programu profilaktycznego. Dokładny program i informacje o realizacji w latach ubiegłych można znaleźć na stronie internetowej biblioteki, a także w "Problemach opiekuńczo - wychowawczych " z czerwca 2002 r. i z lutego 2003 r.

Tegoroczne warsztaty odbyły się w dniach 21-23.III. 2003r. pod hasłem "Relaks." Jak co roku, spotkały się z zainteresowaniem i zostały wysoko ocenione przez uczestników, co przejawia się m.in. w ankiecie ewaluacyjnej stosowanej powszechnie w naszej placówce, a także w chęci uczestniczenia w podobnych w roku przyszłym. Warsztaty dostarczają nam wychowawcom dużo materiału do działań wychowawczych. A na pewno wpływają na wychowanków terapeutycznie. Mówią o tym chociażby odpowiedzi uczestników na pytanie kończące warsztaty: "Jaki bagaż zabierzesz ze sobą?" A brzmią mniej więcej tak - ..."chwile radości, wytchnienia od rzeczywistości, uwolnienie od smutku, możliwość współpracy i poznania kolegów i koleżanek, umiejętność organizowania odpoczynku i relaksu" itp. I chyba są szczere bo np. jednemu z uczestników niedawno zmarła mama po długiej walce z chorobą nowotworową, inna wychowanka funkcjonuje w rodzinie rozbitej i z tego tytułu ma różne dylematy, następna przeżyła zawód miłosny czy funkcjonuje w rodzinie gdzie jej członkowie walczą z uzależnieniem od narkotyków lub alkoholu, itp.

Program "Razem w walce ze starością"

Biblioteka włączyła pozostałe działy bursy do realizacji programu "Razem w walce ze starością". Piszę o nim m.in. w GAZECIE SZKOLNEJ nr 42 z 2002 r. Realizacja tego programu oparta jest o współpracę z Domem Dziennego Pobytu dla osób samotnych i chorych ( znajduje się na tej samej ulicy co nasza placówka). Młodzież i pracownicy biorą udział w życiu tej placówki z okazji świąt i na co dzień np. przy pielęgnacji ogrodu, porządkowaniu otoczenia. Zapraszamy naszych "dziadków" i chodzimy do nich przy różnych okazjach. W tym roku z okazji Dni Babci i Dziadka w naszej placówce odbyła się "Herbatka dla Babci i Dziadka". Oprócz przysłowiowej herbatki mieliśmy gości z Młodzieżowej Orkiestry Dętej z Lipki. Młodzież w niecodziennym koncercie przybliżyła wszystkim muzykę z różnych epok i różnych autorów.

W bieżącym roku nawiązałam kontakty z Klubem Seniora z Chojnickiego Domu Kultury a zwłaszcza z działającym w jego ramach chórem "Astry". Występ tego chóru mieliśmy okazję przeżyć wspólnie z wychowankami z okazji "Koncertu pieśni patriotycznych" uświetniającego kolejną rocznicę Konstytucji 3 Maja w naszej placówce. A szczególnie ważne dla nas wychowawców było obcowanie młodzieży z ludźmi starymi, schorowanymi i ich wzajemne relacje. Przyjemnie było też popatrzeć na schorowane twarze na których pojawił się uśmiech i zadowolenie. Do realizacji tego programu osobiście przywiązuję dużo uwagi i troski. Tyle jest bowiem w naszym społeczeństwie pogardy dla starego, schorowanego człowieka.

Strony www biblioteki, bursy, Stowarzyszenia Educo - czyli dobra reklama naszej działalności

Korzystający z naszej biblioteki wychowankowie, a także studenci, młodzież chojnickich szkół przychodzą do bursowskiej biblioteki nie tylko po wydawnictwa, ale czasami by sobie pogadać. Tak się złożyło, że podczas jednej z pogawędek na różne tematy

zauważyłam, że kilku chłopców ma problemy natury osobistej, typowo egzystencjalne a interesują się techniką komputerową. Postanowiłam się szybko dokształcić się by móc rozmawiać i mieć punkt zaczepienia, jakiś wspólny temat. Podczas tych rozmów doszliśmy do wniosku, że można by stworzyć reklamę naszej placówki w internecie. Tak zrodził się pomysł stworzenia strony www biblioteki, później bursy i Stowarzyszenia Educo. To młodzież pod moją opieką zaprojektowała, stworzyła i nadzoruje strony. Trochę to jest utrudnione bo biblioteka nie ma dostępu do internetu ale jakoś sobie radzimy. Nie są one doskonałe, ale dla mnie ważne jest to co przeżyliśmy podczas ich tworzenia. Niektórzy z nich są już studentami w odległych miejscowościach a będąc przejazdem zaglądają do biblioteki lub bursy. Zaprojektowanie i opracowanie różnych informacji wykorzystanych do budowania stron www bardzo się przydały szczególnie teraz gdy wszedł w życie obowiązek udostępniania informacji publicznej w Biuletynie Informacji Publicznej bowiem zostały mi powierzone obowiązki ich udzielania.

Współpraca z chojnickim muzem czyli progarm "Moja Ojczyzna - Ziemia Chojnicka" i nie tylko

Ważną dziedziną realizowanego programu wychowawczego jest współpraca z biblioteką muzealną o której piszę w " Poradniku bibliotekarza" nr 1 z 2003r. Współpraca z tym działem chojnickiego muzeum trwa już od 1989 r., tzn. od momentu gdy zaczęłam pracę w bursie. W okresach trudnych dla naszej placówki, tzn. do 1999 r. realizowanie działalności wychowawczej biblioteki oparte było o wszelką pomoc udzielaną ze strony kustosza, kierownika biblioteki mgr Anny Czapczyk - przyjaciela i orędownika działalności wychowawczej wśród młodzieży wiejskiej.

Z tej współpracy zrodził się program i cykl zajęć "Moja Ojczyzna - Ziemia Chojnicka". Zresztą edukacja regionalna zawsze była mocną stroną działalności biblioteki i mojej działalności bowiem jest to ważna w mym życiu dziedzina wiedzy, która daje mi wiele zadowolenia i chcę ją przekazywać młodzieży i za co zostałam uhonorowana licznymi odznaczeniami i nagrodami.

Co roku, we wrześniu młodzież zamieszkująca po raz pierwszy naszą placówkę udaje się ze mną do różnych bibliotek naszego miasta. Staram się pokazać im te centra kultury by m.in. nikt nie mógł powiedzieć, że nie wie gdzie znajdują się biblioteki i umiał się w nich poruszać. Jest to trudne do realizowania bo by umieć z nich korzystać trzeba odwiedzać je wiele razy, a często się zdarza, że nasza wizyta jest dla niektórych wychowanków pierwszą i ostatnią w tego typu placówce. Duże zainteresowanie zawsze wzbudza wizyta w bibliotece muzealnej, gdyż tam wychowankowie mają jedyną możliwość dotknięcia starodruków (chociażby wzrokiem) i różnych ciekawych książek, które nie są udostępniane przeciętnym czytelnikom ze względów bezpieczeństwa.

Do you speak english ? Czy mówisz po angielsku?

W roku szkolnym 1999/2000 biblioteka zaproponowała organizację pomocy z w zakresie edukacji językowej. Pozyskałam do współpracy nauczycieli języka niemieckiego i angielskiego. Z początku było wielu chętnych. Jednak młodzież brała udział w finansowaniu tych zajęć. Nie chcieliśmy im dawać wszystkiego za darmo. I to się nie przyjęło. Nasza młodzież nie wywodzi się z rodzin zamożnych. Ale nie w tym widzę zasadniczy problem. Młodzież wiejska jeszcze nie czuje potrzeby edukacji językowej. Dlatego szukamy sposobów pokazania im jak ważna jest znajomość języków obcych. Stąd organizacja wielu zajęć wychowawczych.

Książka - moja Arkadia

W placówce funkcjonuje kalendarz rocznic i imprez ogólnobursowskich. Każdy wychowawca, w tym i bibliotekarz organizuje dwie imprezy ogólnobursowskie, co roku inne. Biblioteka, w minionym roku szkolnym organizowała uroczystości związane ze wspomnianym Świętem 3 Maja i Święto Biblioteki. Obie uroczystości odbyły się w maju.

Myślę, że ważnym wydarzeniem w życiu bursy było święto biblioteki . Odbyło się ono pod hasłem " Książka -moja Arkadia". Na imprezę złożyły się wystawy różnych publikacji pt. "Same słowa nie napełnią pustego brzucha"- wystawa publikacji o tematyce kulinarnej, "Kaszubszczyzna moja radość"- publikacje, ubiegłoroczne nabytki biblioteki wraz z pięknymi rzeźbami, przedmiotami codziennego użytku i osobistą prezentacją haftów Urszuli Drewek, "Sławni ludzie"- wystawa karykatur (kserokopie) wykonanych przez Eryka Lipińskiego. Na tle tych wystaw zorganizowanych w dużej sali "Cała bursa czytała książki wychowawcy wychowankom, wychowankowie wychowawcom", można też było dotrzeć .."do biblioteki przez żołądek" podczas pokazu dekoracji kanapek, degustacji deserów, potrawy regionalnej wykonanych przez naszych wychowanków. Ukoronowaniem imprezy był "Wieczór poezji i poetów chojnickich z udziałem Łucji Gocek, Henryka Merchla, Jana Sabinarza." Szczególnie ważne było spotkanie z Janem Sabiniarzem o którego występie w naszej placówce marzyłam wiele lat. Jest on gorącym orędownikiem idei "Małych Ojczyzn" piewcą kultury kaszubskiej, malarzem, architektem , pieśniarzem, świetnym gawędziarzem, głośnym propagatorem poezji Bułata Okudżawy. Jego piękny głos rozbrzmiewał do późnej nocy.

Podczas całej imprezy odbyła się loteria fantowa i konkurs pt. "Świat poezji" z nagrodami .

Święto biblioteki zawierało wiele niekwestionowanych propozycji spędzenia mile wolnego czasu, poszerzenia wiedzy.

Book-talking czyli "Rozmowy o książkach"

Młodzież nasza nie lubi czytać książek, nawet ci co uczą się w szkołach kończących się maturą dlatego usilnie zabiegam o wywołanie u nich motywacji. Czynię to różnymi sposobami, np. opracowałam cykl zajęć "Rozmowy o książkach"- raz w miesiącu spotykamy się w bibliotece i rozmawiamy o książkach. Wykorzystałam tu m.in. metodę "book talking" W spotkaniach biorą udział wychowankowie, którzy zamieszkują bursę po raz pierwszy. Niektórzy wymyślają różne przyczyny by w nich nie uczestniczyć ale są tacy którzy czynią to chętnie. Wszystkie nasze ważniejsze działania w bursie są poddawane ewaluacji i te też . Tegoroczne spotkania zostały przez wychowanków ocenione na cztery w skali 1-5.

By uniknąć niedomówień wniosłam propozycję poprawki w statucie by zajęcia te były obowiązkowe. Rada Pedagogiczna je zaakceptowała. A jak wychowankowie - zobaczymy.

"Bursowskie wieści"

W minionym roku szkolnym zamieszkała w bursie wychowanka, która interesuje się dziennikarstwem. To przy jej pomocy stworzyliśmy pierwszą w dziejach bursy gazetkę pt. "Bursowskie wieści". Opracowujemy w chwili obecnej jej czwarte wydanie. Nie mam z tym specjalnych kłopotów gdyż od wielu już lat zdarzyło mi się popularyzować różne sprawy na łamach prasy fachowej i lokalnej. Czynię to również w chwili obecnej.

Stowarzyszenie Educo

Placówka nasza, w tym i biblioteka, jak cała oświata boryka się z trudnościami finansowymi. Ale nie załamujemy rąk. Z inicjatywy naszego dyrektora Jana Bruskiego stworzyliśmy Stowarzyszenie Educo - mające pomagać w sponsorowaniu placówki. Jednym z zadań jest wspieranie finansowe młodzieży mieszkającej w bursie, w różny sposób.

Włączyłam się w ideę tworzenia stowarzyszenia, począwszy od napisania statutu i jego licznych przeróbek aż do działalności obecnej. Od początku należę do zarządu i pełnię funkcję skarbnika. Istnienie tego stowarzyszenia nie byłoby możliwe bez uporu naszego dyrektora, który wiele razy musiał odwiedzać nieprzyjazne sądy by zarejestrować stowarzyszenie. Dzięki pracy członków stowarzyszenia może ono sponsorować wiele alternatywnych działań edukacyjnych dla naszej młodzieży.

Stowarzyszenie finansuje też działalność grup wychowawczych i biblioteki (oprócz wielu innych działań np. remonty, zakupy materiałów itp.).

Zespół pedagogów szkół ponadgimnazjalnych powiatu chojnickiego i zespół wychowawców, kierowników i dyrektorów burs i internatów woj. pomorskiego czyli wymieniamy doświadczenia

Biorę udział w działalności zespołu pedagogów szkół ponadgimnazjalnych powiatu chojnickiego i zespołu wychowawców, kierowników, dyrektorów burs i internatów woj. pomorskiego o których działalności mówią informacje zamieszczone na stronie internetowej naszej placówki.

Szczególnie cenna jest praca w zespole pedagogów szkół ponadgimnazjalnych gdyż np. ostatnie spotkania poświęcone były budowaniu programu profilaktycznego. Bardzo pomogło to przy konstrukcji naszego programu , a nawet zrodził się pomysł napisania aplikacji związanej z ideą stworzenia Powiatowego Centrum Informacji Profilaktycznej przy bursie. Zaplanowano w nim zadania dla biblioteki bursowskiej. Udział w spotkaniach poszerza moją wiedzę na temat nurtujących placówki opiekuńczo-wychowawcze problemów i sposobów ich rozwiązywania. Sprzyja to możliwościom pozyskiwania różnego rodzaju materiałów z których mogą korzystać klienci mojej biblioteki.

Wspólpraca z nauczycielami wychowawcam i innymi pracownikami bursy

Nauczyciele wychowawcy mojej placówki organizują wiele działań wychowawczych w których niejednokrotnie biorę udział czynnie lub podpowiadam sposoby organizacji, udostępniam literaturę, a nawet zbiory z prywatnej biblioteki. Muszę podkreślić, że z wieloma nauczycielami dobrze mi się współpracuję i planujemy jeszcze wiele ciekawych wydarzeń wychowawczych.

W realizacji programu wychowawczego biorą udział wszyscy pracownicy bursy. W wielu wydarzeniach wychowawczych muszą brać udział pozostali pracownicy bursy bo np. kto zna się lepiej na organizacji kolacji wigilijnej na 100 osób jak nie intendentka czy kucharka, które na co dzień robią duże zakupy czy gotują potrawy na tyle osób. Czynny udział ma tu młodzież, która pod bacznym okiem wychowawcy konstruuje menu wigilijne. Ale wcześniej korzysta z książek kucharskich czy czasopism.

Czwartkowe spotkania "przy książce" czyli stale się doskonalimy

W programie wychowawczym placówki został zawarty dział Program doskonalenia nauczycieli, który wskazuje by nauczyciele... " doskonalili się w następujących obszarach:

• praktyczne umiejętności w pracy z wychowankiem,
• skuteczność i efektywność procesu komunikowania się,
• działania profilaktyczne w zakresie patologii, agresji, AIDS i innych zagrożeń,
• realizacja zajęć wychowawczych w formie warsztatowej,
• aktywizowanie i motywowanie młodzieży do działania,
• edukacja medialna i informacyjna,
• osiągnięcia kwalifikacji w dziedzinie informatyki i kultury fizycznej..."

Należy dodać, że biblioteka w tych dziedzinach informuje, pomaga, zbiera wydawnictwa, a także organizuje spotkania nauczycieli "przy książce" , raz w miesiącu. Podczas nich omawiane są różne problemy nurtujące naszą placówkę ale zawsze jest jeden punkt, który informuje słuchaczy o nowościach książkowych znajdujących się w naszej bibliotece.

A oto dotychczasowa tematyka:

1. "Andrzejki w bibliotece"
   • Trening zastępowania agresji w szkole - prezentacja publikacji - J. Bruski
   • "Inteligencja emocjonalna" prezentacja książki po tym samym tytułem - A. Szreder
   • "Klasa chodzi po klasie i nie zwraca uwagi na moje uwagi" - prezentacja książki J. Pielachowskiego -M. Morzyńska
   • Ankieta -"Oczekiwania ze strony wychowawców względem biblioteki"
2. Spotkanie noworoczne
   • Życzenia noworoczne
   • Edukacja medialna - prezentacja czasopisma -M. Morzyńska
   • Educo nasza szansą - J.Bruski
   • Dyskusja
   • Zasoby informacyjne internetu .Wybór. (oświata) - M.Morzyńska
   • Kalendarz ważniejszych rocznic w 2002 .- M. Morzyńska
3. Nowości literatury regionalnej
   • Promocja książki "Liber regestorum - prezentacja książki w której opracowaniu brała udział A. Czapczyk kustosz biblioteki muzealnej
   • Dyskusja
4. Nowości literatury pedagogicznej w zbiorach Biblioteki Pedagogicznej w Chojnicach - A. Wielewska - pracownik tejże biblioteki
5. Metody współpracy ze środowiskiem
   • "Listy do S. " - poszukiwania bibliograficzne w chojnickich bibliotekach - na w/w temat - M. Morzyńska
   • "Pomaganie dzieciom z rodzin dysfunkcyjnych" - A. Szreder - pracownik bursy a także biegły sądowy z zakresu pedagogiki
6. Powinności nauczyciela
   • "Nauczyciel wychowawcą", "Współpraca z rodzicami " - prezentacja poradników wydanych przez Pracownię Wydawniczo-Edukacyjną K&K - M. Morzyńska
   • "W kręgu powinności nauczyciela" - prezentacja książki pod tym samym tytułem - M. Krajewicz
7. Praca wychowawcza
   • "Jak zaplanować pracę wychowawczą w gimnazjum" - prezentacja poradników - M. Morzyńska
   • "Efektywna współpraca nauczycieli i rodziców" - poradnik - M. Morzyńska
   • "Alchemik" P. Coehlo - M. Morzyńska
   • "Dziecko pod nadzorem prawa. Poradnik dla osób pomagających dzieciom" J. Zmarzlik, E. Piwnik
   • "Zespół dziecka maltretowanego . Diagnostyka medyczna", Kee MacTarlane, Joannie Ross - A. Szreder
8. 8 . Profilaktyka
   • Ćwiczenia relaksacyjne - I. Sikora
   • Metoda portfolio na przykładzie konkursu "Co każdy człowiek powinien wiedzieć o uzależnieniach?"- I. Sikora
   • Kanon książek dla dzieci i młodzieży - M. Morzyńska
   • Książki, które czytają nasi wychowankowie - prezentacja wyników ankiety
   • "Lapidarium " - Kapuścińskiego - książki z naszej biblioteki - M. Morzyńska
   • "Gazeta Szkolna" - i jej zawartość - M. Morzyńska
9. 9. Profilaktyka w naszej placówce
   • Ćwiczenia relaksacyjne - prezentacja przykładów - I. Sikora
   • "Profilaktyk " i jego zawartość - M. Morzyńska
   • Prezentacja Polskiej Deklaracji w Sprawie Młodzieży i Alkoholu - M. Morzyńska
   • Metoda Berta Hellingera - refleksje z udziału w ćwiczeniach - A. Szreder
   • Refleksje z spotkania w sprawie aplikacji z zakresu profilaktyki przygotowywanej przez pedagogów pow. chojnickiego - J. Bruski

Spotkania te popularyzują zasoby biblioteki i jednocześnie są formą doskonalenia naszych różnych umiejętności.

W latach poprzednich byłam opiekunem stażu kandydatki na nauczyciela mianowanego, a w tym roku opiekunem nauczyciela stażysty. Obie funkcje wymagały wysiłku z obu stron ale dały dużo wiedzy i doświadczenia.

Książka dla żaka

Biblioteka posiada bogate zbiory książek informatycznych. Wspólnie z radą pedagogiczną ustaliliśmy, że będziemy je udostępniać studentom, nauczycielom, uczniom chojnickich szkół. Otrzymaliśmy wiele tytułów i egzemplarzy w darze od naszych sponsorów, więc postanowiliśmy je udostępniać na zewnątrz. Ta inicjatywa została przyjęta z ogromną radością przez studentów i czasami drzwi się nie zamykają, zwłaszcza przed sesją egzaminacyjną. Oczywiście ta funkcja biblioteki została zapisana w statucie bursy. Jest to dodatkowa dla mnie praca ale jest to jedynie zalegalizowanie stanu faktycznego. Od kiedy pracuję w bibliotece zawsze udostępniałam książki tym, którzy tego potrzebowali, nawet własne zbiory.

Program profilaktyczny i jego realizacja

Udział biblioteki w konstruowaniu programu profilaktycznego

W naszej działalności bursy i biblioteki zawsze prowadziliśmy edukację z zakresu obecnie wchodzącego w zadania programu profilaktycznego. Nie było jednak programu wydzielonego, długofalowego. W związku z obowiązkiem prowadzenia działań profilaktycznych w placówkach oświatowych i wychowawczych w bieżącym roku dyrektor powołał zespół do opracowania programu w pracach którego brałam udział. Wspólnie z wychowawcami przeprowadziliśmy badania zagrożeń na podstawie ankiet, które wcześniej skonstruowałam. Dotarcie do odpowiedniej literatury, dostosowanie informacji do potrzeb bursy wymagało wiele wysiłku i czasu. Zbudowano program i zaplanowano działania na II semestr roku szkolnego 2002/2003. Zawarto w nich też zadania do realizacji przez bibliotekę. Jest on może jeszcze niedoskonały ale ciągle nad nim pracujemy.

Z pośród pracowników został wyłoniony lider profilaktyki, który jest częstym gościem biblioteki bo dostarcza ona wiele ciekawych wydawnictw i informacji.

Udział biblioteki w realizacji programu profilaktycznego

"Nie pogardzaj szarym człowiekiem"

Działalność profilaktyczną zawsze prowadziliśmy i zapraszaliśmy różnych specjalistów (lekarzy, pielęgniarki, psychologów, terapeutów). Byli to zazwyczaj ludzie zaprzyjaźnieni z naszą placówką. W chwili obecnej do nich dołączyli specjaliści z poradni profilaktycznych, a także właściciele firm takich, jak np. Agencja ART -Metanoia Bruno Zmarlickiego z Krakowa. Propozycje wystąpień teatralnych tych ostatnich można różnie oceniać, co widz to inne zdanie. Ale tutaj chciałbym przywołać spektakl, który przeżyliśmy za moją przyczyną ( wyczytałam w prasie lokalnej o występch teatru). Tytuł przedstawienia brzmiał "Nie pogardzaj szarym człowiekiem" a wykonali go artyści amatorzy z Domu Pomocy Społecznej w Czarnem. Tytuł nie wymaga komentarza ale jego wykonawcy tak - to mieszkańcy domu niepełnosprawni fizycznie i psychicznie. Występ był bezpłatny, jedynie podróż (z Czarnego do Chojnic) i podwieczorek dla gości finansowało Stowarzyszenie Educo. A ileż łez, chwil wzruszeń (jeszcze parę dni po spektaklu), niekończących rozmów wśród wychowanków i wychowawców. Wszyscy, którzy brali udział w organizacji występu i go obejrzeli stwierdili,że warto było.

Jak już wspomniałam, ze strony biblioteki w marcu zostały zrealizowane warsztaty "Żyjmy zdrowo i bezpiecznie", a wspomniana impreza przygotowana z okazji święta biblioteki zawierała wiele elementów edukacji profilaktycznej. Oczywiście przygotowanie owych imprez nie byłoby możliwe bez aktywnej pomocy innych pracowników bursy.

Polska Deklaracja w Sprawie Młodzieży i Alkoholu

Zaplanowano też inne działania wśród wychowanków, nauczycieli, pracowników administracji i obsługi. Wiele z nich ma dostarczyć konkretnej wiedzy na tematy związane z zagrożeniami stwierdzonymi w naszej placówce, jak również z podstawowymi zarządzeniami w sprawie prowadzenia działalności profilaktycznej bo od nich zaczęliśmy naszą planowaną działalność profilaktyczną.

Konkurs "Co każdy człowiek powinien wiedzieć o środkach uzależniających?"

Program zakłada realizację konkursu z wykorzystaniem metody portfolio pt. "Co każdy człowiek powinien wiedzieć o środkach uzależniających?", którego projekt powstal w bibliotece. Został skierowany do wszystkich grup wychowawczych. Efekty tego konkursu nie są zadowalające, niewiele osób wzięło w nim udział. Jego realizatorzy ze strony wychowawców muszą wyciągnąć odpowiednie wnioski. Ale jego efekty znalazły się w mojej bibliotece, a tym samym powiększyły zbiory.

Profilaktyka - jak ją realizować? I za co?

W naszej placówce istnieje pilna potrzeba działania w zakresie niwelowania przemocy i jej skutków, używania alkoholu i innych środków psychoaktywnych. Intensywnie kompletuję potrzebną nauczycielom i młodzieży literaturę w różnej postaci ( ulotki, plakaty, książki, itp.), chociaż posiadamy wydawnictwa pomagające prowadzić działalność profilaktyczną w różnych dziedzinach.

Prowadzenie działalności edukacyjnej w zakresie zagrożonych obszarów jest ważne ale o wiele ważniejsze jest stworzenie takiego modelu działalności wychowawczej by nie dopuścić do ich wystąpienia. Stąd nacisk dyrekcji placówki na prowadzenie różnego rodzaju kół zainteresowań, np. modelarskiego, plastycznego, muzycznego, literackiego, tenisa stołowego, piłki ręcznej, nożnej, siatkówki, zajęć na basenie Parku Wodnego, które łącznie z ofertą biblioteki nie pozwalają nudzić się naszym wychowankom i dają bogatą ofertę spędzania czasu wolnego w bursie i jednocześnie edukują młodzież w różnych kierunkach.

Opracowanie planu i jego wdrażanie wymagało wysiłku wielu ludzi i finansów. Te finanse mimo wszystko są ważne. Wspomaga nas tu wspomniane wcześniej Stowarzyszenie Educo. Na terenie naszego miasta powstał "program wdrożenia Modelu Partnerstwa Lokalnego na terenie Polski 2002-2003". Konferencja poświęcona temu tematowi uzupełniła moją wiedzę na temat działalności instytucji pozarządowych. Jeśli tylko będą sprzyjające sytuacje włączę się w pozyskiwanie funduszów na działalność profilaktyczną w naszej placówce. We włączeniu się w realizację programu widzę głęboki sens naszych działań.

Podsumowanie

Wymienione wydarzenia to jedne z wielu, które oferuje biblioteka lub w których bierze udział. Nieskromnie mogę stwierdzić, że biblioteka jest inicjatorem i realizatorem wielu wydarzeń mających miejsce w naszej placówce. Jest też tym miejscem do którego każdy może przyjść choć dysponuje niewielką powierzchnią, zatrzymać się na chwilę, porozmawiać, wyciszyć a nawet wypić szklankę herbaty. Zdarza się to często gdyż praca z tak trudną młodzieżą jak nasza czasami jest ogromnie stresująca i musi być miejsce gdzie można się na chwilę zatrzymać, wymienić uwagi. Co wielu czyni, nawet ci którzy przyjdą z zewnątrz.

Czynny udział w tworzeniu i realizacji programu wychowawczego i profilaktycznego podlega ewaluacji nad którą czuwa dyrekcja. I wyciąga z niej wnioski, które są podstawą do planowania pracy na lata następne.

Osobnym problemem jest realizacja innych zadań statutowych biblioteki ale są one dla mnie tak samo ważne i o ich realizację codziennie zabiegam. Wymaga to wiele czasu, nie tylko tych przysłowiowych 30 godzin przypadających na etat. A jest jeszcze wiele innych zadań chociażby fakt, że w bursie działa komisja socjalna, której przez jeden rok byłam przewodniczącą lub komisja stypendialna dla wychowanków w której też pracuję. Wszystko to wymaga pracy.

Jeśli miałabym wypowiadać się nad zasadnością istnienia biblioteki w placówce opiekuńczo-wychowawczej to widzę głęboki sens jej istnienia. Posiada ona wiele narzędzi wzbogacających realizację procesu wychowawczego. Korzystam z nich i stosuję w pracy codziennej. I korzystają z nich nasi nauczyciele wychowawcy i doceniają fakt istnienia biblioteki w bursie.

Na przykładzie mojej biblioteki mogę powiedzieć, że funkcja biblioteki szkolnej musi się zmienić. Nie dlatego, że tego wymagają przepisy i zarządzenia odgórne ale tego wymagają nowi użytkownicy biblioteki i ich potrzeby.

Nie byłby to pełny obraz mojej biblioteki gdybym nie dodała, że wiele tych działań już teraz nie byłoby możliwe bez przychylności dyrektora placówki ( niektórzy określają go siłaczką) i pracowników, z którymi na co dzień i od święta współpracuję. Chociaż są też tacy, którzy nie rozumieją i nie chcą widzieć udziału biblioteki w pracy wychowawczej prowadzonej w naszej placówce. I to właśnie ich muszę przekonać.

Powyższy obraz nie jest idealny. Jest wiele jeszcze do zrobienia w różnych sferach i nie wystarczą tylko chęci pracowników czy dyrektora ale potrzebne są niestety fundusze. Fundusze na stałe wzbogacanie zasobów biblioteki ale też na codzienną działalność. Bo chyba niezdrowym jest fakt stałego sponsorowania zajęć przez nauczyciela bibliotekarza. lub szukania sponsorów. Mówi się o marketingu, sponsorach w bibliotece. Skąd brać czas i siły na te działania bo przecież najważniejszy jest uczeń ,wychowanek, klient, użytkownik. Potrzebna jest kadra, dobrze wykształcona, pełna sił i energii, stale się dokształcająca. A na to potrzeba … funduszy!

Referat wygłoszony na konferencji "Diagnostyczna i terapeutyczna funkcja biblioteki szkolnej", Wrocław, 25-26 września 2003

Powrót