4 czerwca - święto wolności i demokracji - scenariusz zajęć

28.05.2014

Scenariusz przeznaczony dla szkół podstawowych (kl. IV-VI) i gimnzajów. Autorki: Irena Nałęcka i Jolanta Tułodziecka-Wójcik

 

SCENARIUSZ ZAJĘĆ

Typ szkoły: podstawowa, gimnazjum

Etap kształcenia: II, klasy V-VI
                             III,  klasy I-III

Temat zajęć: 4 czerwca – POLSKIE ŚWIĘTO WOLNOŚCI I DEMOKRACJI

Cele kształcenia:

1.      Cele ogólne:

·         kultywowanie świąt narodowych,

·         kształtowanie postaw szacunku i tolerancji wobec innych ludzi i ich przekonań,

·         rozwijanie poczucia przynależności do państwa.

2.      Cele szczegółowe:

Uczeń:

·         wyjaśnia pojęcia: wolność, demokracja, odpowiedzialność, zachowania prospołeczne i aspołeczne,

·         swobodnie wypowiada się na określony temat,

·         argumentuje swoje wypowiedzi,

·         aktywnie uczestniczy w dyskusji,

·         odgrywa scenki dramowe,

·         wysuwa wnioski ze scenek dramowych,

·         podaje przykłady prospołecznych zachowań,

·         korzysta ze  słowników,

·         przedstawia kolegom wyniki swojej pracy,

·         współpracuje w grupie.

Metody nauczania (W. Okoń): asymilacji wiedzy, problemowa, praktyczna
Formy pracy: grupowa, indywidualna

Środki dydaktyczne i materiały: „Słownik języka polskiego”, „Słownik wyrazów obcych”, napisy: wolność, demokracja, cytaty; karta pracy, ilustracje przedstawiające L.Wałęsę, T. Mazowieckiego, okrągły stół, symbol Solidarności lub prezentacja multimedialna; Konstytucja RP, kartki samoprzylepne, kolorowe kartony A4 w kolorach: zielonym, czerwonym, niebieskim i żółtym, szary papier, flamastry, magnesy.

Czas trwania zajęć: 2x45 minut

Aranżacja klasy: stoliki oznaczone kolorami, ustawione w cztery grupy.
Uczniowie wchodząc do klasy, losują kolorowe kartki, które przyporządkowują ich do jednej z czterech grup.

 

 

 

Przebieg zajęć:

1.      Wprowadzenie do tematu: nauczyciel przypina na tablicy karton z napisem WOLNOŚĆ i zadaje uczniom pytanie: Z czym kojarzy ci się słowo wolność? - „burza mózgów”. Każda grupa zapisuje na kartkach samoprzylepnych swoje propozycje. Następnie lider przykleja je na kolorowe kartki (zgodnie z wylosowanym kolorem grupy) do kartonu ze słowem WOLNOŚĆ  i głośno odczytuje.
 Następnie grupy wyszukują w słownikach znaczenie wyrazu „wolność”, porównują ze swoimi propozycjami, lider zapisuje definicję słownikową w skróconej wersji na kartce samoprzylepnej i przykleja do kartonu z  napisem „WOLNOŚĆ”. /Załącznik 1/
Nauczyciel inicjuje dyskusję na temat: Czy rozumienie przez uczniów słowa wolność jest zbieżne ze znaczeniem słownikowym tego pojęcia?

2.      Scenki dramowe – Czy wszystko nam wolno? - każda grupa losuje zadanie do wykonania – scenki do odegrania. Nauczyciel podaje czas na przygotowanie scenek (np. 5 min.) i czas trwania prezentacji (np. 2 min.).  /Załącznik 2/

·         Niszczenie mienia

·         Wolność słowa

·         Nietolerancja

·         Zakłócanie czyjegoś spokoju

3.      Swobodne wypowiedzi na temat obejrzanych scenek. Dyskusja na temat: Dlaczego te zachowania są negatywne? Jak należy właściwie postąpić w podanych sytuacjach? Wyjaśnienie pojęć: zachowania aspołeczne i prospołeczne.

Wyciągnięcie wniosku: wolność ma ograniczenia, należy ponosić odpowiedzialność za swoje czyny.

  1. Nauczyciel wyjaśnia uczniom: W jakim celu powołano święto 4 czerwca? Kiedy i kto uchwalił Święto Wolności? Nawiązanie do 1989 roku – pierwsze wolne demokratyczne wybory, okrągły stół, Solidarność, Lech Wałęsa, prezentacja sylwetki pierwszego premiera – Tadeusza Mazowieckiego.
    Swobodne wypowiedzi uczniów na temat: W jaki sposób powinniśmy obchodzić Święto Wolności? / np. wywieszenie flag, rodzinny udział w festynach,  składanie kwiatów w miejscach pamięci/.

W tej części lekcji można wykorzystać wcześniej przygotowaną przez ucznia lub nauczyciela  prezentację multimedialną o wydarzeniach i bohaterach z 1989 roku.

5.      Nauczyciel odwołując się do wiedzy historycznej uczniów zadaje pytanie: Czy pamiętacie co znaczy słowo demokracja? Wyjaśnienie pojęcia, zawieszenie definicji na tablicy.
 DEMOKRACJA  „demos” – lud, „kratos” – władza. Demokrację definiuje się jako „władza ludu”, w którym prawo ustalane jest przez ludzi, którzy sami tym prawom się podporządkowują.

  1. Nawiązanie do pracy domowej: „Życie w PRL - moja rozmowa ze świadkiem historii” (np. babcie, dziadkowie, rodzice). Swobodne wypowiedzi uczniów.
    Porównanie czasów sprzed 1989 z dzisiejszymi czasami. Zapisanie na tablicy wniosków z rozmów wg poniższego przykładu:

 

PRL

RP

- cenzura/ brak wolności słowa

- jedna partia

- podporządkowanie ZSRR

- brak wolności zgromadzeń

- ograniczenia w swobodnym    

  podróżowaniu za granicę

- brak demokracji

-  brak cenzury/ wolność słowa

- wielopartyjność

- niepodległość

- wolność zgromadzeń

- swoboda podróżowania

- demokracja

Wniosek: W dzisiejszej Polsce korzystamy z demokracji i wolności, ale musimy pamiętać, że całe społeczeństwo jest odpowiedzialne za utrzymanie demokracji w naszej ojczyźnie.

  1. Zainicjowanie dyskusji nt.: Co zagraża wolności człowieka we współczesnym świecie? oraz Jak wy możecie budować wolne i demokratyczne państwo?  
    Grupy otrzymują pytania napisane na szarym papierze, następnie wpisują swoje propozycje. Liderzy prezentują wyniki pracy swoich grup.
    Przykładowe wpisy:
    np. terroryzm, brak demokracji, dyktatura, ograniczenie demokracji, uzależnienia, brak tolerancji,
    np. uczyć się, szanować innych, dbać o środowisko, o mienie społeczne, angażować się w życie społeczne szkoły, dzielnicy, miasta, państwa.

Nauczyciel pokazuje Konstytucję RP i krótko omawia jej treść.
Wniosek: Konstytucja jest najważniejszym dokumentem w każdym państwie. Wszystkie prawa obywateli zapisane są w konstytucji i należy je respektować.

  1. Podsumowanie – nauczyciel pokazuje napisane na kartonie hasła: „Moja wolność kończy się tam, gdzie zaczyna się wolność drugiego człowieka” (Alexis de Tocqueville) i „Wolność nie jest dana raz na zawsze, trzeba jej strzec i stale ją zdobywać” (Jan Paweł II). Uczniowie  wyjaśniają jak rozumieją znaczenie tych haseł.
  2. Ewaluacja lekcji – np. „kosz i walizeczka” lub inna, dowolna propozycja nauczyciela.

 

Załącznik 2

Grupa I

Niszczenie mienia np. koszy na śmieci, malowanie na murach budynków.

 

Grupa II

Wolność słowa np. obrażanie innych, mówienie komuś czegoś nieprzyjemnego, naruszającego jego godność.

 

Grupa III

Nietolerancja wobec np. niepełnosprawnych, ludzi starszych, ze względu na wyznanie lub poglądy.

 

Grupa IV
Zakłócanie  czyjegoś spokoju poprzez np. głośne zachowywanie się, słuchanie bardzo głośnej muzyki, zakłócanie ciszy nocnej.