|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
"Biblioteka w Szkole"
00-950 Warszawa
skr. pocztowa 109
email:
bws@sukurs.edu.pl
tel./fax 0-22 832 36 12
tel. 832 36 11 |
|
|
|
|
|
|
|
Konstytucja 3 Maja -
najstarsza ustawa zasadnicza w Europie
i druga na ¶wiecie
|
Majowe ¶wiêto dla wszystkich POLAKÓW JEST DNIEM SZCZEGÓLNYM.
Dzieñ 3 maja ustanowiono ¶wiêtem narodowym w dowód pamiêci o przodkach, którzy pragnêli ocaliæ kraj przed upadkiem.
|
|
Pos³owie zebrani na Sejmie Czteroletnim w Warszawie uchwalili 3 maja 1791 roku konstytucjê.
|
Konstytucja mia³a ulepszyæ ustrój i wzmocniæ Rzeczpospolit±. Wprowadza³a
w miejsce elekcji (wyboru) króla tron dziedziczny. Odbiera³a uprawnienia polityczne szlachcie, która nie posiada³a maj±tku. Wiêcej praw natomiast zyskali mieszczanie, którzy mogli odt±d staraæ siê o wysokie stanowiska w wojsku i Ko¶ciele. Najwy¿sza w³adzê sprawowa³ sejm, na którym szlacheccy pos³owie musieli podejmowaæ decyzje wiêkszo¶ci± g³osów. Jeden pose³ nie móg³ zerwaæ obrad okrzykiem "liberum veto".
Utworzono rz±d - Stra¿ Praw z królem na czele. W trosce o bezpieczeñstwo kraju szczególn± uwagê zwrócono na wzmocnienie armii ( mia³a ona liczyæ
100 tysiêcy ¿o³nierzy).
|
|
W drugiej po³owie XVIII wieku w Polsce w³adz± ustawodawcza by³ Sejm Rzeczpospolitej, który zosta³ sparali¿owany przez liberum veto. Prawo to pozwala³o szlachcicowi - pos³owi naderwanie obrad sejmu i uniewa¿nienie jego postanowieñ. Doprowadzi³o to do anarchii.
|
 |
Pañstwa s±siaduj±ce - Prusy, Austria i Rosja - bezkarnie wtr±ca³y siê w sprawy Polski. W koñcu siê porozumia³y i w 1772 r. doprowadzi³y do I rozbioru Polski. Nakaza³y równie¿ polskiemu sejmowi zatwierdziæ rozbiór. Znale¼li siê wtedy pos³owie, którzy za pieni±dze i stanowiska postanowili zgodziæ siê na grabie¿ ziem polskich.
|
|
Honor Polaków ratowali patrioci m.in. Tadeusz Rejtan, pose³ nowogródzki. |
|
Po pierwszym rozbiorze czê¶æ szlachty i magnatów zrozumia³a, ¿e nasze pañstwo wymaga pilnej naprawy. Zwo³ano Sejm, który z przerwami trwa³ cztery lata (od 1788 do 1792 r.). Najwa¿niejszym wydarzeniem tego sejmu by³o uchwalenie konstytucji. Jej twórcami byli min.
|
|
Oto wynik pracy Sejmu Czteroletniego: |
1. RELIGIA PANUJ¡CA
Religi± narodow± panuj±c± jest i bêdzie wiara ¶wiêta rzymska katolicka ze wszystkimi jej prawami.
2. SZLACHTA, ZIEMIANIE
Szanuj±c pamiêæ przodków naszych pierwszeñstwa w ¿yciu prywatnym i publicznym uroczy¶cie zapewniamy.
3. MIASTA I MIESZCZANIE
Prawo na tera¼niejszym sejmie zapad³e, pod tytu³em: "Miasta nasze królewskie wolne w pañstwach Rzeczypospolitej" w zupe³no¶ci utrzymane mieæ chcemy.
4. CH£OPI, W£O¦CIANIE
Lud rolniczy, spod którego najobfitsze bogactw krajowych ¼ród³o - pod opiekê prawa i rz±du krajowego przyjmujemy.
5. RZ¡D, CZYLI OZNACZENIE W£ADZ PUBLICZNYCH
Wszelka w³adza w spo³eczno¶ci ludzkiej pocz±tek swój bierze z woli narodu.
6. SEJM, CZYLI W£ADZA PRAWODAWCZA
Sejm, czyli stany zgromadzone, na dwie izby dzieliæ siê bêd±: na Izbê Poselsk± i na Izbê Senatorsk± pod prezydencj± Króla.
7. KRÓL, W£ADZA WYKONAWCZA
¯aden rz±d, nawet najdoskonalszy, bez dzielnej w³adzy wykonawczej staæ nie mo¿e.
W³adzê najwy¿szego wykonywania praw - Królowi w radzie jego oddajemy.
8. W£ADZA S¡DOWNICZA
Nowy kodeks praw cywilnych i kryminalnych przez wyznaczone przez Sejm osoby spisaæ rozkazujemy.
9. REGENCYA
Sejm wyznaczy Królow± do zast±pienia Króla w obowi±zkach.
10. EDUKACJA DZIECI KRÓLEWSKICH
Synowie królewscy, których do nastêpstwa Tronu Konstytucja przeznacza, s± pierwszymi dzieæmi Ojczyzny, przeto baczno¶æ o dobre ich wychowanie do Narodu nale¿y.
11. SI£A ZBROJNA NARODOWA
Naród winien jest sobie samemu obronê od napa¶ci i dla przestrzegania ca³o¶ci swojej. Wszyscy przeto obywatele s± obroñcami ca³o¶ci i swobód narodowych.
|
 |
Witaj majowa jutrzenko,
¦wieæ naszej polskiej krainie,
Ucieszymy ciê piosenk±,
Która w ca³ej Polsce s³ynie.
Witaj Maj, trzeci Maj,
U Polaków b³ogi raj!
Nierz±d braci naszych cisn±³,
Gnu¶no¶æ w rêku króla spa³a,
A wtem Trzeci Maj zab³ysn±³
I nasza Polska powsta³a.
Wiwat Maj, Trzeci Maj
Wiwat wielki Ko³³±taj!
Tam w £azienkach jest ruina,
W której Polak pamiêæ chowa³,
Tam za czasów Konstantyna
Szpieg na nasze ³zy czatowa³.
I gdy nadszed³ Trzeci Maj,
Kajdanami brzêcza³ kraj.
W piersiach rozpacz uwiêziona,
W listopadzie wstrz±s³a serca,
Wstaje Polska z grobu ³ona,
pierzchaj± dumni morderce.
B³ysn±³ znowu Trzeci Maj
I ju¿ wolny b³ogi kraj.
|
Witaj, majowa jutrzenko (pie¶ñ znana te¿ jako: Mazurek 3 Maja, Trzeci Maj)
- Rajnold Suchodolski
|
|
Opracowa³a Izabela Zaj±czkowska
|
|
|
|
|
|
