|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
"Biblioteka w Szkole"
00-950 Warszawa
skr. pocztowa 109
email:
bws@sukurs.edu.pl
tel./fax 0-22 832 36 12
tel. 832 36 11 |
|
|
|
|
|
|
|
Bo wci±¿ na jawie widzê
I co noc mi siê ¶ni,
¯e TA, CO NIE ZGINÊ£A,
Wyro¶nie z naszej krwi.
Edward S³oñski "Ta, co nie zginê³a"
|
 |
By³ taki smutny czas w historii naszej Ojczyzny, gdy na ponad sto lat utraci³a niepodleg³o¶æ. Zaborcy - trzy mocarstwa: Austria, Prusy (pó¼niejsze Niemcy), Rosja - w 1795 roku podzielili miêdzy siebie polsk± ziemiê i wymazali z mapy Europy nasze pañstwo. Chcieli Polakom narzuciæ swoj± kulturê, zwyczaje, jêzyk i religiê. Nie by³o polskiego rz±du ani wojska, nie by³o stolicy. Nie wolno by³o u¿ywaæ polskiej flagi ani god³a. Za mówienie w szkole po polsku dzieci by³y karane, a doro¶li trafiali do wiêzienia.
Nasz naród jednak nie poddawa³ siê. Polska - wykre¶lona z mapy Europy - istnia³a. Ka¿de pokolenie stawa³o w obronie tych najcenniejszych warto¶ci. Walczy³o w wielkich powstaniach narodowych, które jednak koñczy³y siê klêsk±. A¿ nadszed³ d³ugo oczekiwany dzieñ.
|
 | |
¯o³nierze Legionów Polskich -
pierwszych oddzia³ów
odradzaj±cego siê wojska polskiego.
Legiony sk³ada³y siê z brygad,
spo¶ród których najs³ynniejsza by³a
Pierwsza Brygada,
któr± dowodzi³ Józef Pi³sudski.
Legionista po lewej
w charakterystycznej czapce -
maciejówce.
|
Wstañ, Polsko moja!
Uderz w czyn!
Id¼ znów przebojem w bój szalony
Ju¿ p³onie lont podziemnych min -
Krwaw± godzinê bi³y dzwony -
Zerwane pêta - Uderz w czyn!
Wstañ, Polsko moja!
Strz±¶nij proch!
¯a³osne marzeñ ucisz ³kanie!
Za Tob± zimny smutków loch -
Przed Tob± ¶wity zmartwychwstania!...
Z anielskich skrzyde³ strz±¶nij proch!
Wstañ, Polsko moja!
W ogniach zórz
Nowe siê szlaki krwawi± Tobie!
O, l¿ej Ci bêdzie w gromach burz
Ni¿eli w zwiêd³ych wspomnieñ grobie -
Wstañ, Polsko moja, w blaskach zórz!
Józef M±czka "Wstañ, Polsko moja"
| |
 |
| Pierwsza wojna ¶wiatowa (1914-1918) os³abi³a pañstwa zaborcze, dziêki czemu mo¿liwa sta³a siê odbudowa niepodleg³ego pañstwa. Po 123 latach niewoli, rozbiorów i obcego panowania, w koñcu 1918 roku odrodzi³o siê pañstwo polskie. Marzenia pokoleñ sta³y siê rzeczywisto¶ci±. Niepodleg³a Polska odrodzi³a siê w ci±gu zaledwie trzech tygodni. To niezwyk³e tempo zaskoczy³o ówczesnych obserwatorów wydarzeñ politycznych w Polsce i Europie.
|
Warcz± karabiny i dzwoni± pa³asze,
To Pi³sudski ruszy³ w pole, a z nim wojsko nasze.
Wodzu, wodzu mi³y, przywód¼ ¶wiêtej sprawie
I ka¿ tr±biæ trêbaczowi, gdy staniem w Warszawie.
Wis³± pie¶ñ poleci - falami jasnemi,
¯e nie bêdzie ju¿ Moskali na piastowskiej ziemi.
Autor nieznany
| |
 |
 | |
Oto kronika tamtych dni 1918 roku:
|
7 pa¼dziernika - og³oszenie niepodleg³o¶ci Polski przez Radê Regencyjn±.
25 pa¼dziernika - powo³anie rz±du Józefa ¦wie¿yñskiego.
30 pa¼dziernika - Polska Komisja Likwidacyjna w Krakowie przejê³a w³adzê w Galicji Zachodniej.
1 listopada - wybuch³y polsko-ukraiñskie walki we Lwowie.
3 listopada - nast±pi³a kapitulacja Austro-Wêgier.
6 na 7 listopada - powsta³ w Lublinie Tymczasowy Rz±d Ludowy Republiki Polskiej z Ignacym Daszyñskim na czele.
9 listopada - po abdykacji cesarza Wilhelma II proklamowano w Niemczech republikê.
10 listopada - powróci³ do Warszawy Józef Pi³sudski, komendant I Brygady Legionów, internowany od lipca 1917 r. przez Niemców w Magdeburgu.
|
|
11 listopada - w lasku Compiegne pod Pary¿em podpisano zawieszenie broni bêd±ce kapitulacj± Niemiec i koñcz±ce I wojnê ¶wiatow±. By³ to prze³omowy moment nie tylko w dziejach ca³ej Europy, ale i Polski.
|
Ojczyzna wolna, znowu wolna!
Tak bije serce, hucz± skronie!
A Bia³y Orze³ w s³oñcu kwiatów
Przylecia³, by go uj±æ w d³onie.
Zawsze by³ z nami - ptak wspania³y
Choæ czasem kto¶ odszed³ daleko...
Broni³ tej ziemi, bo j± kocha³
Sercem pokoleñ ju¿ od wieków.
Dzi¶ w ca³ej Polsce brzmi Mazurek...
Dzisiaj rado¶ci kanonada!
Witamy wszyscy Niepodleg³o¶æ
I Jedenasty Listopada...
Ryszard Przymus "Ojczyzna wolna"
| |
 |
"11 listopada 1918 r. przypad³ w poniedzia³ek. Takiego zwyk³ego dnia zjawi³a siê oto Niepodleg³a, ale gdy siê zjawi³a, by³o to czym¶ nie do wiary."
Jerzy Zawieyski
|
 Na wie¶æ o powrocie Pi³sudskiego, Ignacy Daszyñski wraz z ca³ym rz±dem 11 listopada przyjecha³ do Warszawy. Tego samego dnia Józef Pi³sudski otrzyma³ z r±k Rady Regencyjnej w³adzê wojskow± i rozpocz±³ konsultacje z przedstawicielami stronnictw politycznych w sprawie utworzenia koalicyjnego rz±du.
Od rana trwa³o rozbrajanie niemieckiego garnizonu
i przejmowanie przez Polaków budynków w³adz
i urzêdów w Warszawie. Akcja rozbrajania rozszerzy³a siê poza Warszawê, m.in. na £ód¼, Bia³ystok, Kalisz, Siedlce. Wieczorem Pi³sudski spotka³ siê z przyby³ymi
z Lublina przedstawicielami powstaj±cego tam Rz±du Tymczasowego. Powierzy³ Ignacemu Daszyñskiemu misjê tworzenia gabinetu.
Nasta³ pierwszy dzieñ wolno¶ci. Niemieckie flagi zostaj± zast±pione polskimi.
|
Polsko, nie jeste¶ ty ju¿ niewolnic±!
£añcuch ¿ywych kajdan sta³ siê tym ³añcuchem,
Na którym z lochu, co by³ tw± stolic±
Lat sto, swym w³asnym d¼wignê³a¶ siê duchem.
Dzisiaj wychodzisz po wieku z podziemia,
Z ludów jedyny ty lud czystych d³oni,
Co swych zaborców zdumieniem oniemia,
I¿ tym zwyciê¿a jeno, ¿e siê broni.
¯adne ciê miana nad to nie zaszczyc±,
Co byæ nie mog³o przez wiek tw± ozdob±!
Polsko, nie jeste¶ ty ju¿ niewolnic±!
Lecz czym¶ najwiêkszym, czym mo¿na byæ: SOB¡!
Leopold Staff "Polsko, nie jeste¶ ty ju¿ niewolnic±"
|
 |
11 listopada na ulicach wszystkich miast panowa³a euforia z powodu rodz±cej siê niepodleg³o¶ci.
"Niepodobna oddaæ tego upojenia, tego sza³u rado¶ci, jaki ludno¶æ polsk± w tym momencie ogarn±³. (...) Kto tych krótkich dni nie prze¿y³, kto nie szala³ z rado¶ci w tym czasie wraz z ca³ym narodem, ten nie dozna w swym ¿yciu najwiêkszej rado¶ci. Cztery pokolenia czeka³y, pi±te siê doczeka³o. Od rana do wieczora gromadzi³y siê t³umy na rynkach miast; robotnik, urzêdnik porzuca³ pracê, ch³op porzuca³ rolê i lecia³ do miasta, na rynek, dowiedzieæ siê, przekonaæ siê, zobaczyæ wojsko polskie, polskie napisy, or³y na urzêdach, rozczulano siê na widok kolejarzy, ba, na widok polskich policjantów i ¿andarmów."
("Powstawanie II Rzeczypospolitej. Wybór dokumentów").
|
 |
Ach, jak¿e mi nie mówiæ o tych dniach rado¶ci,
O tej chmurnej jesieni, gdy w szumi±cym wietrze
Szed³ nad miastem rodzinnym pierwszy powiew wolno¶ci.
Kiedy¶my pe³n± piersi± pili to powietrze,
Noc± w ciemnych alejach st³oczeni szpalerem,
Czekaj±c, a¿ zap³onie ¶wit nad Belwederem.
Jak¿e Ciebie przywitaæ radosna swobodo?
I czym uczciæ najpiêkniej? Chyba tym u¶miechem
I m³odzieñczej poezji burzliwa urod±,
Co sz³a ¶piewem przez miasto i wraca³a echem.
Antoni S³onimski "Niepodleg³o¶æ"
|
 | |
12 listopada Pi³sudski wyda³ pierwszy rozkaz wojsku:
"¯o³nierze! Obejmujê nad wami komendê w chwili, gdy serce w ka¿dym Polaku bije silniej i ¿ywiej, gdy dzieci naszej ziemi ujrza³y s³oñce swobody w ca³ym blasku.
Z wami razem ¶lubujê ¿ycie i krew swoj± po¶wiêciæ na rzecz dobra Ojczyzny
i szczê¶cia jej obywateli".
|
|
14 listopada 1918 - nowym dekretem Rada Regencyjna postanowi³a siê rozwi±zaæ i ca³± w³adze w pañstwie przekaza³a Józefowi Pi³sudskiemu, ustanawiaj±c urz±d naczelnika pañstwa.
|
W historii Polski, tak siê sk³ada,
By³ kiedy¶ ponad wiek niewoli;
Jedenastego listopada
Nasz kraj z niewoli siê wyzwoli³.
I wtedy my¶l powsta³a taka,
By przez szacunek dla przesz³o¶ci,
Ten dzieñ na zawsze, dla Polaka,
Pozosta³ Dniem Niepodleg³o¶ci.
Marcin Brykczyñski "11 listopada"
| |
 |
|
Józef Pi³sudski zosta³ pierwszym Marsza³kiem Polski. Tego wielkiego wodza czêsto nazywano "Dziadkiem". I to nie tylko z powodu sumiastych w±sów, ale tak¿e dlatego, ¿e bardzo lubi³ dzieci. Podobno zawsze nosi³ dla nich cukierki w kieszeniach swojego szarego munduru. Ukochanym koniem Marsza³ka by³a klacz Kasztanka. Towarzyszy³a mu ju¿ wtedy, gdy dowodzi³ Pierwsz± Brygad±, a po odzyskaniu niepodleg³o¶ci bra³a wraz z nim udzia³ w defiladach z okazji 11 listopada. |
 |
11 listopada to symboliczna data, ¶wiêto odzyskania niepodleg³o¶ci przez Polskê. Dzieñ ten ustanowiono ¶wiêtem narodowym dopiero ustaw± z kwietnia 1937 roku, czyli prawie 20 lat po odzyskaniu niepodleg³o¶ci.
Do czasu wybuchu II wojny ¶wiatowej ¶wiêto obchodzono tylko dwa razy - w roku 1937 i 1938. Po wojnie Narodowe ¦wiêto Niepodleg³o¶ci dopiero w 1989 roku wróci³o do kalendarza oficjalnych ¶wi±t pañstwowych. G³ówne obchody, z udzia³em najwy¿szych w³adz pañstwowych, odbywaj± siê w Warszawie na placu Józefa Pi³sudskiego. Znajduje siê tam Grób Nieznanego ¯o³nierza. Jest to symboliczny grób wszystkich bohaterów, którzy oddali swoje ¿ycie za woln± Polskê.
|
 |
Dzisiaj wielka jest rocznica -
Jedenasty Listopada!
Tym, co zmarli za Ojczyznê,
ho³d wdziêczno¶ci Polska sk³ada.
Im to, bowiem zawdziêczamy
wolno¶æ - polsk± mowê w szkole,
to, ¿e tylko z ksi±g historii
poznajemy dzi¶ niewolê.
Uroczy¶cie bij± dzwony,
w mie¶cie flagi rozwiniêto...
i me serce siê raduje,
¿e obchodzê Polski ¶wiêto.
Ludwik Wiszniewski "Jedenasty Listopada"
| |
 |
|
|
|
|
|
